fort a/d buursteeg  |  short walk vanaf parkeerterrein rond Ede

Startpunt: parkeerterrein bij Fort a/d Buursteeg.  Adres: Buursteeg 2 3927 EJ Renswoude. Let op: dit gebied is niet toegankelijk tussen 15 maart en 15 juli (broedseizoen).
Bus of trein: Niet direct bereikbaar per bus of trein. Je kunt wel bus 83 nemen en uitstappen bij halte 'Arsenaal' aan de Voorpoort, maar dan moet je nog wel 700 meter lopen.
Afstand: 3,5 km. Aantal stappen: 6100. 
Wandeltijd: 60 minuten. 
Toegankelijkheid: niet toegankelijk met wandelwagen of rolstoel. Gaat deels over een weiland en je moet diverse keren prikkeldraad over via opstapje (handje in kaart).
Laatst bijgewerkt: februari 2025.
Scan de code: voor de routebeschrijving (= deze pagina).
Wat zie je: we maken een wandeling van een uur over een deel van de Grebbelinie en daarvan Fort a/d Buursteeg, Kazemat S3 en Batterij op den Schalmdijk.

Klik op de afbeelding voor een PDF-routekaart en -beschrijving, die je ook door kunt sturen naar iemand anders of kunt koppelen aan een social mediabericht. Deze PDF-routebeschrijving kun je afdrukken op A4-formaat of openen op je telefoon.

Start de route bij punt (1) en loop via de aangegeven aanwijzingen en lijn in de kaart. Bij elk nummer is informatie over die plek opgenomen. Een (X) toont een plek waar je horeca vindt.

Uitleg bij de kaart: (1)= start parkeerterrein x | (2)= zuidelijke deel van fort | (3)= klompenpad en inundatiezone | (4)= kazemat Juffrouwwijk | (5)= Batterij op de Schalm | (6)= tankversperring | (7)= dijk en inundatiegebied | (8)= noordelijk deel van fort | (9)= bezoekerscentrum Grebbelinie.

Let op: bij een handje, moet je over een hek of prikkeldraad, via een speciaal hiervoor aangebracht opstapje.


  1. Start van de tocht is op het parkeerterrein P2, vlakbij het bezoekerscentrum binnen Fort a/d Buursteeg.
          [1] Start bij Grebbelinie bezoekerscentrum
  2. Verlaat het parkeerterrein in de noordwesthoek en volg de borden 'Grebbelinie Bezoekerscentrum'.
  3. Steek bij verharde weg RD over en volg het wandelpad naar de tunnel onder spoorlijn. Loop deze tunnel door.
  4. Ga bij het einde van het fort (net voor de geparkeerde busjes) RA het balkbrugje over en houd direct L aan. Loop zo onderlangs de verdedigingswal van het fort. 
    Let op: het gehele nu volgende gebied is niet toegankelijk tussen 15 maart en 15 juli (het vogelbroedseizoen).
         (2)= Zuidelijke deel fort met Duitse bunker
  5. Einde pad RA: ga stenen trapje op.
  6. Ga bovenaan de stenen trap direct LA en volg pad. Volg dit slingerende pad totdat je bij een hek komt, waar je met een klein trapje overheen kunt.
  7. Steek verharde weg over en ga direct RD via trapje klompenpad door weiland volgen.
          (3)= Inundatiezone en klompenpad
  8. Volg dit duidelijk herkenbare graspad totdat je weer hij een trapje over het prikkeldraad komt. Ga hierover en volg het smalle pad tot aan de verharde weg. Ook hier moet je weer het prikkeldraad over.
    Let op: dit pad heet niet voor niets een 'klompenpad': bij nat weer is het deel tegen de Schalm-dijk aan, erg drassig.
  9. Ga RA de verharde weg volgen, richting de spoorlijn en ga die over (= Schalm).
          (4) Kazemat Juffrouwwijk.
          (5)= Batterij op den Schalm.
  10. Ga een stukje na de spoorlijn RA het fietspad volgen (druk!).
    Let op: wil je de tankversperring langs de Schalm zien: loop dan door tot aan de boerderij en ga dan terug en vanaf daar LA het fietspad in.
          (6)= Tankversperring.
  11. Volg het fietspad totdat het over gaat in een verharde weg langs de spoorlijn (= Buursteeg).
          (7)= Verdedigingsdijk, inundatiegebied en mei 1940.
  12. Volg de Buurstreeg tot aan het Grebbelinie Bezoekerscentrum.
  13. Bezoek het centrum (al dan niet ook voor koffie/lunch/toiletbezoek).
          (9)= Grebbelinie bezoekerscentrum.
  14. Maak nog een rondgang over het fortterrein en loop daarna terug naar parkeerterrein P2. Einde van deze wandeling.
          (8)= Noordelijk deel fort.

LA=linksaf, RA= rechtsaf, RD= rechtdoor, L=links, R=rechts.


Wil je je inlezen, lees dan in ieder geval:

De wandelroute is niet toegankelijk tijdens het broedseizoen, van 15 maart tot 15 juli.

In het informatiecentrum krijg je een uitgebreid beeld van de bouw van de Grebbelinie en de gevechten die er hebben plaatsgevonden.

Uitleg bij de nummers in de kaart:

  • (1)= Parkeerterrein P2 Grebbelinie

    Je kunt ook parkeren bij P1, maar als dat stuk vol is, moet je alsnog terug naar P2. Het Fort is bereikbaar via de weg, komend vanaf De Klomp. Het parkeerterrein ligt in de provincie Gelderland, maar het fort en de spoorlijn in de provincie Utrecht.

  • (2)= Zuidelijke deel fort met Duitse bunker
    Het Fort aan de Buursteeg is een van de belangrijkste verdedigingswerken van de Grebbelinie. Het werd in 1786 aangelegd en speelde een rol tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het fort herbergt nu het Grebbelinie Bezoekerscentrum, waar je meer kunt leren over de geschiedenis van de linie en het fort zelf. De spoorlijn Utrecht-Arnhem, die in 1845 werd aangelegd, loopt dwars door het Fort aan de Buursteeg. Deze spoorlijn splitste het fort in twee delen: een noordelijk en een zuidelijk deel.

  • (3)= Inundatiezone en klompenpad

    Een inundatiezone binnen de Grebbelinie had als doel om vijandelijke troepen te vertragen of te stoppen door grote stukken land onder water te zetten. Dit werd bereikt door sluizen en andere waterwerken te openen, waardoor het waterpeil in specifieke gebieden steeg. De inundatie zorgde ervoor dat het terrein moeilijk begaanbaar werd voor vijandelijke voertuigen en infanterie, waardoor de verdedigers meer tijd kregen om zich voor te bereiden op een aanval. De Grebbelinie, als onderdeel van de Hollandse Waterlinie, maakte gebruik van deze strategie om een natuurlijke barrière te creëren die moeilijk te passeren was. Dit systeem van waterverdediging was een belangrijk onderdeel van de Nederlandse militaire strategie gedurende verschillende periodes, waaronder de Tweede Wereldoorlog. Dwars door dit gebied loopt het klompenpad dat we deels volgen.

  • (4) Kazemat Juffrouwwijk
    De Kazemat Juffrouwwijk maakt deel uit van de verdedigingswerken rondom het Fort aan de Buursteeg. Deze kazemat is een van de vele versterkingen die werden aangelegd om de Grebbelinie te beschermen. De linie van Juffrouwwijk, waar de kazemat zich bevindt, werd oorspronkelijk ontworpen om de Emminkhuizerberg en de toegangswegen te beschermen. De kazemat zelf is een betonnen verdedigingswerk dat tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol speelde. Het werd gebruikt om de vijandelijke opmars te vertragen en de strategische punten langs de linie te verdedigen. Tegenwoordig is de kazemat gerestaureerd en maakt het deel uit van de historische wandelroutes rondom het fort.

  • (5)= Batterij op den Schalm

    De Batterij aan de Schalmdijk, ook wel bekend als Batterij op den Schalm, is een aarden verdedigingswerk dat deel uitmaakt van de Grebbelinie. Het werd in 1786 aangelegd, ten westen van het Fort aan de Buursteeg en nabij de Linie van Juffrouwwijk. De batterij had als doel de vijand de toegang tot de verderop gelegen Emminkhuizerberg te beletten.

  • (6)= Tankversperring

    De tankversperring bij de Batterij op den Schalm is een onderdeel van de verdedigingswerken van de Grebbelinie. Deze versperringen, ook wel bekend als "aspergeversperringen," bestonden uit dikke gewapend betonnen blokken met uitsparingen waarin stalen I-balken (asperges) konden worden geplaatst. Deze balken werden in vredestijd verwijderd en opgeslagen in de buurt, zodat ze snel konden worden geplaatst bij een dreigende aanvalDe functie van deze versperringen was om wegen en doorgangen te blokkeren voor tanks en pantservoertuigen, waardoor de vijandelijke opmars werd vertraagd. De versperring bij de Schalmdijk is een van de weinige die nog gedeeltelijk zichtbaar is en is deels hersteld door de Stichting Grebbelinie.

    (7)= Verdedigingsdijk, inundatiegebied en mei 1940

    Het deel tussen de dijk en de spoorlijn werd mei 1940 onder water gezet en fungeerde zo als inundatiegebied. Sinds de aanleg van de spoorlijn, heeft men hier flink moeten improfiseren, om dit deel én onder water te kunnen houden én optimaal te kunnen verdedigen bij een aanval. Tijdens de meidagen van 1940 speelde Fort aan de Buursteeg een belangrijke rol in de verdediging van Nederland tegen de Duitse invasie. Het fort lag in de frontlinie van de Grebbelinie en was bemand door soldaten van het 10e Regiment Infanterie. In de eerste dagen van mei 1940 werd het fort zwaar beschoten door Duitse artillerie en luchtaanvallen. Ondanks de hevige beschietingen wisten de Nederlandse troepen stand te houden en vertraagden ze de Duitse opmars. De soldaten groeven loopgraven door de oude wallen en versterkten hun posities met prikkeldraadversperringen en mijnenvelden. Hoewel het fort onder vuur lag, sneuvelden er geen soldaten binnen de vestingwallen. Helaas kwamen twee militairen om het leven toen ze op weg naar de voorposten in een mijnenveld bij de spoorlijn terechtkwamen. Uiteindelijk moesten de Nederlandse troepen zich terugtrekken, maar hun verzet bij Fort aan de Buursteeg droeg bij aan de vertraging van de Duitse opmars.

  • (8)= Noordelijk deel fort
    Fort aan de Buursteeg biedt een combinatie van geschiedenis en kunst. Een van de interessante kunstinitiatieven is de beeldenroute die in de natuur rondom het fort is opgezet. Deze route, georganiseerd door kunstenaars zoals Piet van Slooten en Biek van Galen, toont diverse sculpturen en kunstwerken die mooi passen in de natuurlijke omgeving. Het Grebbelinie Bezoekerscentrum organiseert ook wisselende exposities die verschillende aspecten van de geschiedenis en cultuur belichten. Deze exposities variëren van historische tentoonstellingen tot moderne kunstinstallaties.

  • (9)= Grebbelinie bezoekerscentrum
    Het Grebbelinie Bezoekerscentrum, gelegen in het Fort aan de Buursteeg in Renswoude, biedt een duik in de geschiedenis van de Grebbelinie. Dit verdedigingswerk werd in 1786 aangelegd en speelde een belangrijke rol tijdens verschillende conflicten, waaronder de Tweede Wereldoorlog. Het bezoekerscentrum biedt interactieve tentoonstellingen, films, animaties en wisselende exposities die de rijke geschiedenis van de linie belichten. Je kunt er koffie/thee drinken en uitgebreid lunchen. Mooi modern gebouw.

Diashow met ruim 45 foto's langs de door mij in februari 2025 gelopen route. 


In het bezoekerscentrum is een restaurant aanwezig: Grebbelounge. Op maandag gesloten en verder alleen 's middags geopend. Website: https://grebbeliniebezoekerscentrum.nl/