Het principe van een marktplein is, dat het een centraal punt in een stad moet zijn, omgeven door belangrijke gebouwen, zoals een kerk en overheidsgebouwen en waar bewoners en toeristen het naar hun zin hebben. Ede had zo'n marktplein. Het was het middelpunt van ons dorp vanaf 1927 tot 1975. De eerste markt vond plaats in 1853 op het huidige kerkplein, een logische plek voor een markt. Later verhuisde de markt naar het terrein van hotel De Posthoorn (tegenwoordig de Notaris Fischerstraat). Dat lijkt wat decentraal, maar bedenk dat dit toen het hart van Ede was. Hier stond het gemeentehuis en er was een hotel. Pas in 1927 kwam de markt tegenover hotel Hof van Gelderland. Daar zou de markt tot 1975 blijven. Daarna ging het mis.
De markt in 1914 aan de Notaris Fischerstraat. Aan de overzijde stond een bankgebouw. Bron: Gemeentearchief Ede.
De markt vond tientallen jarenlang plaats naast hotel De Posthoorn. Iets verderop in de straat stond het in 1943 afgebrande gemeentehuis. Bron: Gemeentearchief Ede.
Verplaatsing markt naar de overtuin van hotel De Hof van Gelderland
Nadat de overtuin van hotel Hof van Gelderland (hier zit nu de Hema in) in 1913 door de gemeente Ede gekocht werd, kreeg dit terrein de bestemming markt en bouwterrein voor een markthal. Het duurde nog tot 1927 voordat dit nieuwe marktterrein en marktgebouw eindelijk in gebruik genomen konden worden. Dit marktplein was een centraal gelegen, omsloten terrein met aan een kant een muziektent en aan de andere kant winkels en het marktgebouw. Deze markt werd een begrip; naast de goed lopende weekmarkt op maandag en de levensmiddelen- en bloemenmarkt op zaterdag werd het marktplein gebruikt voor concerten, sportmanifestaties, volksspelen enz. Ook de markthal werd gebruikt voor onder andere tentoonstellingen en beurzen.
1920 | de Grotestraat met links het hotel en rechts waar in 1927 de markt zou komen. Bron: Gemeentearchief Ede.
1926 | grootschalige bomenkap. Bron: Gemeentearchief Ede.
Circa 1950 | Grotestraat met rechts de markt. Bron: Collectie Gelderland.
1950 | zicht op het gebouw van de Mulo. Bron: Gemeentearchief Ede.
1963 | schapenmarkt. Bron: Gemeentearchief Ede.
1972 | rechts de muziektent. Bron: Gemeentearchief Ede.
Locaties van de markt: (1) Kerkplein - vanaf 1853, (2) Bij De Posthoorn - ergens voor 1900, (3) In de overtuin van Hof van Gelderland - vanaf 1927, (4) Tijdelijk nabij de Oude Kerk - 2004-2007, (5) Huidige markplein - sinds 2007.
Verplaatsing markt naar gebied tussen de kaal gesloopte Molenstraat en Brouwerstraat.
Maar in 1975 ging het mis. Men bedacht dat op het marktplein een winkelcentrum gebouwd kon gaan worden. Het zou Hof van Gelderland (zie ook bij planologische missers) gaan heten en het zou Ede een heuse passage gaan geven. Na 26 jaar werd het hele complex alweer afgebroken. De bouw was de doodsteek van het principe van een marktplein, zoals dat bedoeld was. Het nieuwe plein was op niet-marktdagen een kaal parkeerterrein en als het markt was, was de oude sfeer ver te zoeken. Later kwam hier een parkeergarage en tijdens de driejarige bouw hiervan, werd de markt weer even op het kerkplein gehouden. In 2018 is dit marktterrein gepimpt, maar de oude Edenaren zullen allemaal terugverlangen naar het oude, meer centraal gelegen, marktplein.
1982 | tussen de Brouwerstraat en Molenstraat. Linksachter in aanbouw: De Wiek. Bron: Gemeentearchief Ede.
1993 | was er geen markt, dan was dit gewoon een parkeerterrein. Op de achtergrond, de Molenstraat. Bron: Gemeentearchief Ede.
Luchtfoto van het marktplein rond 2004. (0)= Huidige marktplein, (1)= nieuwe Hof van Gelderland, voorheen markplein, (3)= Kuiperplein. Bron: Gemeentearchief Ede.
Anno nu is het marktplein een mooi vormgegeven gebied met veel doe-activiteiten voor kinderen. De kans is groot dat de markt hier zal blijven en daardoor zich niet op de juiste plek zal blijven bevinden. Deze foto's: (c) Allard Bijlsma.