Centrum | 17 / Vanaf Ede-Centrum / Short-walks / In de benen / Zelf actief / Verken

Startpunt: Museumplein voor station Ede-Centrum.
Bushalte: het beginpunt is bereikbaar met de trein. De buslijnen 2 en 5 (binnen Ede) en 107 (naar en van Putten) en 108 (naar en van Apeldoorn) komen onder meer langs de Raadhuisstraat.
Afstand: 3,5 km. Aantal stappen: 6100.
Wandeltijd: 60 minuten. Laatst bijgewerkt: januari 2025.
Scan de code: voor de routebeschrijving (= deze pagina).
Wat zie je: we maken een wandeling door Oud-Ede, waar met de nodige moeite iets van vroeger terug te vinden is. We speuren zo naar de sporen naar het oudste deel van het dorp Ede. Alle foto's: (c) Allard Bijlsma.

Een PDF-document kun je doorsturen naar iemand anders en ook afdrukken op papier.

Start de route bij punt (1) en loop via de aangegeven aanwijzingen en lijn in de kaart. Volg de pijl. Bij elk nummer is informatie over die plek opgenomen. Een (X) toont een plek waar je horeca vindt.

(c) Basiskaart: openstreetmap.org.

Start van de tocht is op het plein voor station Ede-Centrum.
[1] Station Ede-Centrum
Loop in de richting van de spoorwegovergang (links van het station af) en ga daar RA (= Nieuwe Stationsstraat).
Ga bij het kruispunt van winkelstraten RD en dan direct LA (= Vendelstraat).
Daarna direct L aanhouden (= Doelenstraat).
Dit gebied stond vroeger bekend als de 'Achterdoelen'.
Het was de achterzijde van de winkels aan de Grotestraat. Hier is geprobeerd een winkel =gebied te creëren, maar dat is mislukt. Winkels worden nu deels omgebouwd naar woningen.
Einde weg LA (= Boogstraat).
Einde weg RA (= Grotestraat).
Links bevond zich vroeger het Marktplein. Daarop werd in de jaren '70 het mislukte winkelcentrum Hof van Gelderland gebouwd. Waar nu Hema zit, zat voorheen Hotel Hof van Gelderland. Achter het voorfront, zie je de oude gevel er nog van.
Loop tot voorbij de Oude Kerk en ga voor het restaurant 'Bij de Toren' RA (= Oude Kerkplein).
Buig bij de oude bomenrij L af en volg het fietspad. Houd daarbij het gemeentehuis aan de rechterzijde.
De bomenrij vormde tot de jaren'70 de westgrens van het kerkhof. Op de plek van het kerkhof bevindt zich het evenemententerrein van Ede, dat onderdeel uitmaakt van het nieuwe Stadspark.
Ga einde fietspad LA (= Driehoek).
[3] Driehoek en Bergstraat.
Houd R aan op Driehoek en steek op het parkeerterrein via een klein trappetje door naar de grote weg, en steek daar voorzichtig de Raadhuisstraat over en loop via weer een klein trappetje het parkeerterrein op bij het gemeentehuis.
[4] Akkers en landhuizen.
[5] Verdwenen Ede.
Ga aan het einde van het parkeerterrein (schuin) RD (= Bergstraat).
Op deze plek stond de jaren '70 de trouwzaal van de gemeente. Die stond er nog bij de bouw van het nieuwe gemeentehuis. Pas toen die klaar was, werd de trouwzaal hier afgebroken en werd de weg naar de ingang van het gemeentehuis erover aangelegd. Op dit terrein bevinden zich ook de oude huizen Sterrenberg en Zonneberg.
Ga direct LA (= Oude Arnhemseweg).
Tot begin 20e eeuw was dit de uitvalsweg richting Arnhem. Die liep deels door het Edese Bos en ter hoogte van de Eder Heide kwam de weg samen met de eeuwenoude Hessenweg. De nieuwe N224 heeft dezer verbinding afgesneden.
Neem de eerste weg LA (= Vossenakker).
Vanaf hier lagen tot in de jaren '50 de akkers er nog gebruikt bij. Eind jaren '50 werd dit gebied volgebouwd, tot aan het Edese Bos.
Neem de tweede weg LA (= Op Den Berg).
Aan de huizen is te zien dat deze huizen deels alweer bijna 100 jaar oud zijn. Dit is één van de weinig wegen in dit gebied die alle bouw- en afbraakdrift heeft overleefd.
Neem bij de appartementen RD het zandpad tussen de flats door.
Langs Op den Berg staan hoge oude zomereiken en die staan ook nog naast het appartement hier. Deze weg liep namelijk tot de jaren '70 verder door naar het centrum van Ede. De aanleg van de Raadhuisstraat heeft alles hier veranderd. [5]
Ga LA bij de brede weg en loop door tot het zebrapad en steek hier RA over en ga dan RD (= Molenstraat).
Neem de eerste weg RA (= Bunschoterweg).
[5] Waar nu alle appartementen staan, lagen tot de jaren '70 een reeks straten, waarvan alle huizen zijn afgebroken. Ook alle oorspronkelijke bebouwing langs de Bunschoterweg is verdwenen.
Neem de tweede weg LA (= Bunschoterpad).
De hoge rij bomen die je direct rechts in de tuin ziet staan, laat zien waar vroeger de Kreelseweg liep. Die liep vanaf hier naar het Edese Bos en dan zo door naar De Kreel, nog voorbij de Eder Heide. De aanleg van de N224 en later de Raadhuisstraat, hebben de weg doorgesneden en in de jaren '70 is ook alle bebouwing erlangs afgebroken.
Einde Bunschoterpad RA (= Bospoort).
Dit was tot begin van de 20 eeuw de weg die vanaf Ede liep richting Wekerom en Apeldoorn. De aanleg van de N224 heeft het kruispunt hier laten verdwijnen. Onder de N224 ligt nu enkel nog een fietstunnel.
Ga direct LA (= Kampstraat).
[6] Snippertjes Oud-Ede.
Loop door tot aan de spoorlijn en ga dan LA (= Tielkemeijerweg).
Ga ter hoogte van de spoorovergang LA (= Amsterdamseweg).
[7] Hotel Buitenzorg (andere kant van het spoor) en Noorderkerk.
Na de kerk zie je (links) op nr 20 de museum-kruidenierswinkel 'Lammert van de Bospoort'. Als die open is, moet je zeker even binnenkijken.
Na de kruidenierswinkel RA (= Notaris Fischerstraat).
[8] Het hart van Oud-Ede.
Loop door tot aan de brede weg en steek die voorzichtig over. Steek de huidige markt schuin naar R over en loop zo richting de spoorwegovergang daar.
[9] Een wandelende markt.
Volg de Brouwerstraat en ga LA, direct na het laatste pand hier.
Dit gebied stond tot na de WO II vol met prachtige schoolgebouwen, waaronder een muziekschool. Alle bebouwing is hier afgebroken, het laatste pand in 2023.

Heb je tijd over, dan kun je overwegen het Historisch Museum Oud-Ede te bezoeken, hier om de hoek (Telefoonweg/Molenstraat). Op dezelfde hoek zit ook de Concordiamolen en die is elke zaterdag open.
Laat zo het parkeerterrein (= Kuiperplein) aan je rechterzijde, buig aan de overzijde naar R en loop via de winkels hier naar de weg met auto's (= Telefoonweg).
Op het Kuiperplein vinden jaarlijks de Heideweek-feesten plaats. Aan het Kuiperplein staat ook het jongerencentrum Astrant.
Ga hier LA (= Telefoonweg).
[10] Telefoonweg.
Ga direct daarna bij de spoorwegovergang LA over het spoor en dan direct RA en volg het spoor.
Loop zo een klein stukje door en je komt weer uit bij station Ede-Centrum.

Je bevind je op het Museumplein, met allerlei vormen van horeca. Het museum zat tot 2025 in het station, maar is daar alweer enkele decennia weg. Het zit nu in het gebouw Cultura, hier vlakbij te vinden op de hoek van de Telefoonweg en de Molenstraat. Op de tweede verdieping is daar nog een klein museum te vinden.

LA=linksaf, RA= rechtsaf, RD= rechtdoor, L=links, R=rechts.

Uitleg bij de nummers in de kaart:

[1] Station Ede-Centrum en winkelhart
Dit station kent nog het oorspronkelijke gebouw uit 1902. Ervoor ligt het horecagebied 'Museumplein', genoemd naar het museum dat tot 2015 in het stationsgebouw te vinden was.
[2] Hof van Gelderland
Waar nu een winkelketen in zit, zat vroeger hotel De Hof van Gelderland. De oude bovengevel is nog in het pand te zien. Daar hoorde ook een garage bij en de overtuin van het hotel werd later de markt. Deze markt is inmiddels volgebouwd met winkels.
[3] Driehoek en Bergstraat
Direct ronde Oude Kerk vind je een paar van de oudste straten van Ede. Helaas is van alle straten hier de loop veranderd. Alleen boerderij de Driehoek geeft nog een beeld van het type boerderijen dat hier veel stond. Vanaf hier lagen de akkers rondom het dorp.
[4] Akkers en landhuizen
Oost-Ede was tot het eind van de jaren'50 bekend om zijn akkers. Langzaamaan zijn op deze akkers woonwijken gekomen. Alleen de Trapakkers zijn als voorbeeld bewaard gebleven. Op de hellingen van de Veluwse stuwwal verrezen ook landhuizen, waarvan Zonneberg en Sterrenberg de bekendst zijn. Na het afbranden van het gemeentehuis in 1942, werden ze tijdelijk onderdeel van het bestuur van de gemeente Ede.
[5] Verdwenen Ede
Ben je in Ede niet bekend dan zegt dit je allemaal weinig: vrijwel alle straten in Noordoost-Ede, inclusief alle bebouwing daaraan is verdwenen: Hofstraat, Schoolstraat, Paasbergerweg, Bunschoterweg, Kreelseweg, Kleefseweg: geen huis staat er hier meer overeind. Waar nu het gemeentehuis staat liepen tot de jaren '70 de straten Hofstraat en Schoolstraat: alles ging plat voor de bouw.
[6] Splintertjes Oud-Ede
Het pand van graanhandel Roosenboom aan de Kampstraat is een voorbeelde van de tientallen verdwenen huizen in Ede-Centrum. Ede was een agrarisch dorp, waar je op elke hoek een pand vond met een bedrijf erin. Ede heeft weinig haarbest gedaan om van deze panden en een aantal mooie te behouden.
[7] Hotel Buitenzorg en Noorderkerk
Buitenzorg begon in 1842 als buitenhuis met bijhorend koetshuis. De heer Waller is de eigenaar. In de eerste instantie is het een sober gebouw, bestaande uit twee paviljoens met een tussendeel met veranda. In de gevels zie je een koloniale stijl. Buitenzorg was ook de voormalige naam van Bogor op Jakarta, een stad die een tijdje als hoofdstad van Nederlands-Indië gold. Na 1860 werd het rechterdeel bijgebouwd en vanaf het einde van de negentiende eeuw volgen de overige vleugels. Tijdens de oorlog vorderen Duitsers het pand en na de oorlog trekken de Canadezen erin. Zij gebruiken het als tijdelijk ziekenhuis voor oorlogsslachtoffers. Later fungeerde het ook nog als opvangcentrum voor Indonesische gezinnen. Sinds 1988 zit hier het Grand Café Buitenzorg.
De Noorderkerk is gebouwd in 1903. Tot 2010 was het gebouw eigendom van de Gereformeerde Kerk Ede (sinds 2004 PKN). Sindsdien is de kerk omgebouwd tot concertzaal, onder de naam Edesche Concertzaal. Op zondagmorgen houdt de Protestantse Wijkgemeente Noord er vieringen.
[8] Het hart van Oud-Ede
Het bestuurlijke centrum van oud Ede lag tot de WO II rond de huidige Notaris Fischerstraat. Hier vond je het gemeentehuis, een notariskantoor, een spaarbank, een logement en de eerste markt. Alleen de panden van de spaarbank en de notaris zijn hier nog terug te vinden. Notaris Fischer was in 1924 één van de oprichters van de nog bestaande vereniging Oud-Ede. Een deel van het Notaris Fischerhuis (nr 27) dateert uit 1790. In 1942 brandde het gemeentehuis hier af. Er staat nog een informatiebord.
[9] Een wandelende markt
De huidige markt zit op deze plek nog maar enkele decennia. Voorheen lag hij noordelijker, maar dit gebied is inmiddels bebouwd voor winkels. Ook de bekende muziektent is hier verdwenen. De huidige markt is in 2018 opnieuw ingericht.
[10] De Telefoonweg
De vroegere Telefoonweg verbond Noord-Ede met het zuiden. Hierlangs liep ook de eerste telefoonverbinding, vanaf Hotel van Laar in Maanen (hier staat nu: De Witte Hinde bij station Ede-Wageningen), naar hotel De Posthoorn aan de (nu) Notaris Fischerstraat. De huidige Telefoonweg is verlegd en loopt nu over de vroegere bedrijfsterreinen, direct rond het centrum. Tot de jaren '70 stonden hier kleine en wat armoedige huisjes. Alle bebouwing langs deze weg is afgebroken.

Wil je je inlezen, lees dan in ieder geval:

Tijd over? Bezoek dan Oud_ede bovenin het gebouw Cultura.

Op zaterdag hier? Dan is de Concordiamolen open.

Diashow met foto's langs de door mij in augustus 2023 voor het laatst gelopen route.

Eigen opnames van augustus 2023 | (c) Allard Bijlsma.