Veiligheid en gezondheid

Als je een tijdje de werkzaamheden bij een project volgt, dan vallen er snel zaken op; ook wat betreft de veiligheid. Hier wat zaken die me opvielen. Grote projecten trekken veel kijkers en ze hadden een mooie rol kunnen spelen binnen het principe van 'Positieve Gezondheid'. Helaas heeft de gemeente deze kans laten voorbijgaan. Deze beschouwing betreft globaal de periode juli-augustus 2024, toen de Westtunnel werd ingeschoven en het oude station werd afgebroken. Alle foto's: (c) Allard Bijlsma.

Dit zijn zaken die mij opvielen rond de veiligheid en overlast: (let op: dit is enkel hoe ik de situatie zag)

  • Er worden wel grote machines ingezet, maar er zijn geen kleine apparaten die het til- en sjouwwerk uit handen nemen. Er wordt vaak over langere afstand met materiaal gesjouwd door medewerkers, wat beter op bijvoorbeeld een elektrische quad vervoerd had kunnen worden. Te vaak is het werk te zwaar hierdoor. Medewerkers lopen sowieso grote afstanden. Een elektrische step of fiets ontbreekt.
  • Bedieners van machines hebben vaak gehoorbescherming op, maar de mensen die er direct bij lopen zelden tot nooit, terwijl die soms meer geluid opvangen en daar soms acht uur per dag bijstaan.
  • Ik zie nooit mensen met mondkapjes, als in een omgeving met veel stof wordt gewerkt. Lijkt me niet gezond om dag in dag uit stof in te ademen. Zal misschien iets zijn van 'eigen verantwoordelijkheid', maar we weten allemaal wat stof in je longen doet. Met name rond het vergruizen van de oude tunnel, liepen veel medewerkers continu in een stofwolk.
  • Aan de Stationsweg werd in juli een stapel grind (afvalslakken) gestort en die werd dag en nacht besproeid, om verplaatsing van (chemisch) stof te voorkomen. Na plaatsing van de tunnel werd dit een week lang onder en tussen de rails gestort, waarbij niemand van de tientallen werknemers hier een mondkapje op had. 
  • Bij steeds meer bouwprojecten is de eis dat een groot deel van de machines niet meer op diesel werkt, maar elektrisch wordt aangedreven. Op één bulldozer na, een kleine graafmachine en wat kleiner gereedschap, wordt rond het Noordplein tot op heden enkel met dieselvoertuigen gewerkt. Ik bemerk dat als bewoner zelf aan de inktzwarte roetranden langs mijn ramen. En dat terwijl dat helemaal niet meer nodig is tegenwoordig. Kostenbesparing (?) gaat hier voor de gezondheid van de omwonenden én de medewerkers.
  • De bewoners rond het project zijn vooraf bijgepraat over mogelijke hinder rond het project. Er werd de nadruk gelegd op de week van de sloop van de tunnel, waarbij het werk dag en nacht zou doorgaan. In die week kon je inderdaad niet thuis zijn. Achteraf blijkt de geluidsoverlast veel langer overdag te zijn doorgegaan, wat het welzijn van de bewoners geen goed heeft gedaan. Thuis werken (met online vergaderingen) is maanden vrijwel niet mogelijk geweest overdag.  Met name de inzet van een wals leverde geen fijne momenten op, vooral in de dagen na het plaatsen van de tunnel.
  • Bezoekers van het project krijgen direct een helm en een hesje; niet alle personeel dat ter plekke komt is hiervan voorzien. Zeker bij toeleveranciers zie je regelmatig mensen onbeschermd het bouwterrein oprijden en zaken afleveren en daarbij zonder kapje rondlopen. Het hesje dat bezoekers krijgen is vaak voorzien van de letters BHV. Lijkt me niet correct, dat bijvoorbeeld een fotograaf hiermee loopt.
  • In augustus deed zich meerdere dagen een zeer onveilige situatie voor bij de uitrit van het bouwterrein op het Zuidplein. Daar reden zandtrucks af en aan, soms rakelings langs de kijkers hier, die zich van geen gevaar bewust waren. Binnen het hek golden blijkbaar veiligheidsregels, één meter buiten het hek blijkbaar niet meer. Op meerdere plekken waren gebieden slecht afgesloten. Je kunt niet omstanders vragen een gevaarlijke situatie goed in te schatten.

Ik weet zelf weinig tot niets van arboregels rond bouwplaatsen. Kijk hier voor meer informatie:

https://www.bouwendnederland.nl/kennis/wetten-en-regels/arbowet-en-regelgeving en https://www.arboportaal.nl/onderwerpen/verantwoord-opdrachtgeverschap/wet--en-regelgeving-bouw 

Interessant is de [ vergewisplicht ], de verplichting iedereen op de bouwplaats aan de regels te houden.

Uren in het stof lopen; zonder mondkapje. (19 augustus)

De bediener van de wals heeft gehoorbescherming (hangt aan handvat); de mensen die er de hele dag omheen lopen niet. (7 augustus)

Wel sproeien voor omwonenden; geen (?) maatregelen voor wie ermee gaat werken. (Deze foto: 7 augustus, vlak voor het weer verplaatsen)

Vooral de uitgang van het Zuidplein levert continu gevaarlijke situaties op, mede omdat men hier de wandel- en fietsroute vanaf het station pal langs heeft gelegd.

Vooraf ingerichte kijkplekken

Eén van de redenen dat er gevaarlijke situaties optreden, is het ontbreken van vooraf ingerichte plekken waar kijkers op veilige punten kunnen toekijken. Het einde van de Stationsweg is al door honderden Edenaren bezocht en hier had van bouwsteigers prima een kleine tribune gebouwd kunnen worden.  Hetzelfde had gekund op de kop van de Parkweg. Nu loopt en fietst iedereen maar af en aan en gaat staan waar hij of zij denkt het beste zicht te hebben. Dat leidt tot gevaarlijke situaties.

Voor een beter voorbeeld had men eens in Groningen kunnen kijken, langs de zuidelijke ringweg (project van 8 jaar), waar op meerdere plekken uitzichttorens en (tijdelijke) tribunes zijn geplaatst. Ik ben daar regelmatig zo'n toren opgeklommen, voor een veilig zicht over dit gigantische werk. Je voelt je dan direct ook trots en erbij betrokken. Je gaat er enthousiast over vertellen. Dit had rond het station zeker op drie plekken gekund en eigenlijk gemoeten. In een paar uurtjes op te bouwen van stijgerbuis en -hout. Was ook zeker goed geweest voor de communicatie rond het project. 

Deze foto: (c) Henk Timmer.

Gemiste kans rond 'Positieve Gezondheid'
Ik heb rond de locatie Stationsweg prachtige gesprekken gehad met oudere Edenaren. Al snel was me duidelijk dat Ede hier een flinke steek heeft laten vallen. Kijk je naar het schema van Positieve Gezondheid, dan hoort de gemeente in te staan voor het bevorderen van:

  • LICHAAMSFUNCTIES: beweging (elk dag op de fiets naar het project).
  • MEEDOEN: zinvol bezig zijn (super interessant, zo'n project), activiteiten in de buurt (rondleiding of presentatie), ontmoeten (kijkers gingen direct met elkaar in gesprek).
  • KWALITEIT VAN LEVEN: veilige omgeving (veilige aangewezen plek om te gaan kijken).
  • ZINGEVING: ruimte voor rust en herstel (lekker zitten en kijken/ even weg van thuis of bejaardenhuis), cultuur en identiteit (praten over vroeger als Edenaar), ervaren en leren (elke keer thuiskomen met nieuwe inzichten en verhalen).

Op al deze punten zouden grote projecten een rol kunnen spelen. Vooral ouderen willen elke dag wel mensen ontmoeten en met elkaar praten. Ze bewegen dan dagelijks (meestal op de e-bike) richting de Westtunnel, ze delen herinneringen met elkaar, ze ontmoeten nieuwe mensen. Maar ze vinden geen plek om dat optimaal te kunnen doen. EdesPoort en de gemeente hebben hiervoor geen oog gehad en communiceren alleen zakelijke berichten over 'komende afsluitingen', 'handhaving' en 'bericht over komende overlast'. 

Meer over Positieve Gezondheid: [ klik hier ].