W - X - Y - Z  |  Encyclopedie van Ede

In deze enclopedie vind je informatie bij de Edese geschiedenis, personen en plekken. Ontbreekt er nog een belangrijke link? Stuur me dan een bericht via dit [ formulier ].


W

Wandelen
In de site is aandacht voor het actief op pad gaan rond Ede. Ikzelf heb 75 korte wandelingen uitgezet (short walks).

Short walks: https://www.atlasvanede.nl/mooi-ede/wandelingen-short-walks 
Geografisch wandelen: https://www.geografischwandelen.nl/ 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/verkennen/actief-in-de-benen/wandelen-door-en-rond-ede 

Wandscheer, Marie
Maria Willemina Wandscheer (Amsterdam, 19 november 1856 - Ede, 18 september 1936) was een Nederlandse kunstschilder. De schilderes was lid van onder meer Arti et Amicitiae en Pulchri. Tijdens haar leven zijn verschillende tentoonstellingen met haar werk gehouden, in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Ede. In haar laatste woonplaats zijn na haar dood slechts enkele exposities geweest, de laatste keer in het Historisch Museum Ede in 2006 onder de titel Marie Wandscheer weer aan de wand.

Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/10-cultuur-sport-recreatie-en-evenementen/wandscheer-marie/ 

Wapen en vlag gemeente Ede
Het Wapen van Ede stamt uit 1816 en de vlag werd op 1967 officieel ingesteld.

Zandloper: https://www.oudede.nl/wp-content/uploads/De-Zandloper-2019-04.pdf 
Vlag van Ede: https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlag_van_Ede 
Wapen van Ede: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wapen_van_Ede 

Warmtebedrijf Ede
Bedrijf dat warmte levert aan bedrijven en huishoudens.

Website: https://warmtebedrijfede.nl/ 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/thema-s/duurzaamheid/duurzame-energie/warmtebedrijf-ede 

Waterplan Ede 

Het Waterplan Ede 2013-2017 was een strategisch plan gericht op het beheer en de bescherming van water in de gemeente Ede. Het plan had als doel om de waterkwaliteit te verbeteren, de waterveiligheid te waarborgen en de beschikbaarheid van drinkwater te garanderen. Belangrijke onderdelen van het plan waren:

  • Waterkwaliteit: Verbetering van de kwaliteit van oppervlaktewater en grondwater door middel van maatregelen zoals het verminderen van vervuiling en het bevorderen van natuurlijke zuiveringsprocessen.
  • Waterveiligheid: Versterking van dijken en andere waterkeringen om overstromingen te voorkomen en de gevolgen van extreme weersomstandigheden te beperken.
  • Drinkwater: Zorgen voor een duurzame en betrouwbare drinkwatervoorziening door middel van efficiënte waterwinning en -distributie, en het bevorderen van waterbesparing onder inwoners en bedrijven.

Het Waterplan Ede 2013-2017 was een samenwerking tussen de gemeente Ede, Waterschap Vallei en Veluwe, en andere betrokken partijen

Waterplan: https://data.maglr.com/568/issues/5417/81294/downloads/waterplan_grondwatervisie_en_hemelwaterbeleid.pdf 

Waterschap Vallei & Veluwe
Dit is het Waterschap waar heel Ede onder valt. Waterschap Vallei en Veluwe is verantwoordelijk voor het beheer van water in een groot gebied dat zich uitstrekt tussen de IJssel, de Nederrijn, de Utrechtse Heuvelrug en de Randmeren. Hun taken omvatten het zorgen voor veilige dijken, schoon en voldoende oppervlaktewater, en het zuiveren van afvalwater. Het waterschap speelt een cruciale rol in het waarborgen van de veiligheid en leefbaarheid van het gebied voor de 1,1 miljoen inwoners.

Website: https://www.vallei-veluwe.nl/ 

Watertoren

De vroegere watertoren van Ede was een markant bouwwerk dat in 1906 werd gebouwd aan de Lindelaan in opdracht van de Amsterdamse firma R. Cruijff & Zonen, naar een ontwerp van architect Tulp. De toren had een hoogte van 41 meter en diende als reservoir voor het gemeentelijke waterleidingsnet. In 1949 nam de gemeente Ede het beheer van de watertoren over en werd deze onderdeel van de Edesche Waterleiding Maatschappij. Later, in 1951, fuseerde het waterleidingsbedrijf met de gemeentelijke gasfabriek, waardoor de watertoren onder het Gas- en waterleidingsbedrijf der Gemeente Ede viel. De watertoren werd uiteindelijk op 27 april 1978 opgeblazen, omdat hij zijn functie had verloren en niet meer nodig was als reservoir. Het bijbehorende pomphuis is echter behouden gebleven en is tegenwoordig in gebruik als restaurant met de naam Het Pomphuis.

Indebuurt: https://indebuurt.nl/ede/toen-in/toen-in-ede-we-nog-een-watertoren-hadden-misschien-wel-de-lelijkste-van-het-land~91023/ 

Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/11-economisch-leven/watertoren/ 
Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Watertoren_(Ede) 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/toen-en-nu/ede-algemeen-1/watertoren 

Weichselien
Laatste ijstijd, toen op en tegen de stuwwal van Ede via de wind dekzand is afgezet. Het Weichselien, ook wel bekend als de Weichsel-glaciaal, is de naam voor de laatste ijstijd in Noordwest-Europa tijdens het Pleistoceen. Deze periode begon ongeveer 115.000 jaar geleden en eindigde rond 11.700 jaar geleden. Het Weichselien volgde op het Eemien, een warmere interglaciale periode. Tijdens het Weichselien bedekte een enorme ijskap, de Fennoscandische ijskap, grote delen van Noord-Europa, waaronder Scandinavië, Noord-Duitsland, en Polen. Deze ijskap had een grote invloed op het landschap, waarbij gletsjers diepe dalen en fjorden uitsleten en morenes achterlieten.

Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Saalien 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/thema-s/landschap-2/geschiedenis-landschap/veranderend-landschap en https://www.atlasvanede.nl/thema-s/landschap-2/geschiedenis-landschap/naslag-landschap 

Wekeromse Zand
Eén van de zandverstuivingen, op fietsafstand van Ede. Het Wekeromse Zand is een bijzonder natuurgebied op de Veluwe, gelegen ten zuidwesten van Wekerom. Het gebied beslaat meer dan 500 hectare en bestaat uit bos, heide en akkerland, evenals een uniek stuifzandterrein. Actief stuivend zand komt bijna niet meer voor in Noordwest-Europa, wat het Wekeromse Zand ecologisch en geologisch zeer waardevol maakt. Het gebied is rijk aan flora en fauna, waaronder zeldzame vogelsoorten zoals de boomleeuwerik en de nachtzwaluw, en insecten zoals de mierenleeuw. Daarnaast zijn er historische elementen te vinden, zoals de IJzertijdboerderij en de Celtic Fields, die een inkijkje geven in hoe mensen hier 3000 jaar geleden leefden.

Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wekeromse_Zand 

Welgelegen/ Witte Hinde, Hotel
Hotelcomplex bij station Ede-Wageningen. Nu staan hier moderne appartementen. Hotel Van Laar werd in 1886 opgericht door de heer Van Laar, die het pand aan de Stationsweg kocht en verbouwde tot hotel. Het hotel was een belangrijk sociaal centrum in de stad en had zelfs de eerste telefoonverbinding van Ede tussen Hotel De Posthoorn en Hotel Van Laar. In 1912 werd het hotel overgenomen door Van de Berg en kreeg het de naam Hotel Welgelegen. Het hotel werd uitgebreid met een kegelbaan, een ruime tuin met beeldhouwwerken en een tennisbaan. Op mooie zomeravonden werden er vaak openluchtbals gehouden, compleet met lampions en vetpotjes. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het hotel gebruikt door de Duitse Wehrmacht en na de bevrijding door Canadese soldaten. In 1965 kreeg het hotel nieuwe eigenaren, het echtpaar Liebrechts-Katz, en werd het omgedoopt tot Hotel De Witte Hinde. Het hotel kreeg een grote make-over en uitbreiding met veertig bedden. In april 1975 werd het hotel gesloopt om plaats te maken voor het Witte Hindepark en appartementencomplex De Witte Hinde (1991).

Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/11-economisch-leven/welgelegen-de-witte-hinde-hotel/ 

Wereldoorlog I
Nederland en dus ook Ede was neutraal, maar door de aanwezigheid van de kazernes en de Belgische vluchtelingen, werd de oorlog wel gevoeld.

Platformmhe: http://www.platformmhe.nl/mve_wo1.php 
Herinneringen: https://www.wereldoorlog1418.nl/berichten/ede/ 

Westtunnel

Tunnel voor fieters en voetgangers, in het verlengde van de Stationsweg en Oude-Bennekomseweg en onder de spoorlijn Ede-De Klomp. Geplaatst in augustus 2024 en geopend in mei 2025.

In de site: https://www.atlasvanede.nl/thema-s/stadsontwikkeling/heden/lopende-kleine-projecten/westtunnel

Wethoudersbuurt
In deze buurt zijn meerdere straten vernoemd naar vroegere wethouders. Grote renovatiewerkzaamheden worden gestart in 2022. 

Zandloper: https://www.oudede.nl/wp-content/uploads/simple-file-list/Nijenhuis/003-De-wethoudersbuurt.pdf 

Rioolzuivering

Het Wijde Veld

Bombardement 1944

Weyer, Dokter

Dokter Weyer was een bekende en gerespecteerde arts in Ede. Hij werd geboren op 5 oktober 1877 en overleed op 5 oktober 1954. Gedurende zijn carrière heeft hij veel betekend voor de gezondheidszorg in de regio. Hij was niet alleen een toegewijde arts, maar ook een geliefd figuur in de gemeenschap. Dokter Weyer stond bekend om zijn betrokkenheid bij zijn patiënten en zijn inzet voor de medische zorg in Ede. Zijn overlijden werd dan ook met grote belangstelling en verdriet ontvangen door de inwoners van Ede.

Erfgoed Ede: https://www.erfgoedede.nl/nijenhuis-verhalen/58-dokter-weyer.html 

Wijde Veld, Werkkamp 't (rand Ginkelse Heide)
Werkkamp 't Wijde Veld werd in 1935 gesticht als leer- en werkkamp voor jonge werklozen tijdens de crisisjaren in de Nederlandse gemeente Ede, aan de rand van de Ginkelse Heide. In september 1939 kwam er een einde aan het werkkamp voor werkloze jongens. Oorzaak was de mobilisatie. Kampcommandant Tamminga vertrok naar Gaasterland waar hij commandant werd van werkkamp Elfbergen. Sinds 1938 lag daar het accent op het verzorgen van vakopleidingen.

Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Werkkamp_%27t_Wijde_Veld 
Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/07-sociaal-cultureel-welzijn/t-wijde-veld/ 
Bezoek Ede: https://www.bezoek-ede.nl/militair-toerisme/oorlogsherinneringen-ede/september-1944-t-wijde-veld 
Erfgoed Ede: https://www.erfgoedede.nl/kijlstra-verhalen/120-van-jeugdwerkkamp-t-wijde-veld-tot-kamp-stavenisse.html 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/thema-s/geschiedenis/interbellum-1918-1939 en https://www.atlasvanede.nl/toen-en-nu/geschiedenis-1/werkkamp-wijdeveld 

Wijngaard Zuid-Veluwe
Bevindt zich op de geluidswal ter hoogte van bioscoop Pathé. Deze wijngaard bij Pathé heet Wijngaard Zuid-Veluwe. Deze wijngaard ligt aan de Laan der Verenigde Naties, naast de Pathé bioscoop. De wijngaard is bijzonder omdat de druiven bijna volledig biologisch worden geteeld op de zachte hellingen van de geluidswal die grenst aan de wijk De Rietkampen. Wijngaard Zuid-Veluwe kweekt drie druivensoorten: Solaris, Cabernet Blanc en Cabernet Cortis. Met deze druiven worden witte, rosé en rode wijnen geproduceerd. De wijnen hebben een karakteristieke Veluwse smaak en hebben verschillende onderscheidingen ontvangen.

Website: https://zuid-veluwewijn.nl/ 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/thema-s/stadsontwikkeling/ontwikkeling-wijken-1900-nu/1980-2000/rietkampen-1980-2000 

Wilhelminalantaarn
De enige overgebleven gaslantaarn van Ede. Hij heeft op meerdere plekken gestaan en staat nu op de kop van het Maandereind.

Info Oud Ede: [ klik hier ]
Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/05-bouwen-en-wonen/wilhelminalantaarn/ 
Zandloper: https://www.oudede.nl/wp-content/uploads/De-Zandloper-2008-01.pdf 
Indebuurt: https://indebuurt.nl/ede/genieten-van/mysteries/mysterie-opgelost-hoe-er-een-beeld-van-een-jongetje-in-een-lantaarnpaal-komt~83090/ 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/toen-en-nu/ede-algemeen-1/straatlantaarns 

De Witte Hinde

Windpark Maanderbroek (BT A12)
Bij Ede staan twee grote moderne windmolens, aan de A30, tussen de Heestereng en BTA12.

Pure Energie: https://pure-energie.nl/energiebronnen/windpark-maanderbroek-ede/ 

Wilterdink, Willem Hendrik

Willem Hendrik Wilterdink (1817-1882) was een belangrijke figuur in de geschiedenis van Ede, vooral bekend als rentmeester van het landgoed Kernhem. Hij werd geboren op 6 november 1817 in Delden en overleed op 3 november 1882Wilterdink begon zijn carrière als rentmeester van Kernhem in 1841 en bekleedde deze positie tot zijn overlijden in 1882. Gedurende zijn ambtstermijn beheerde hij niet alleen Kernhem, maar ook andere landgoederen zoals Hof van Dieren en Twickel. Zijn werk als rentmeester was cruciaal voor het onderhoud en de ontwikkeling van deze landgoederen. Na zijn overlijden werd zijn schoonzoon, Willem Jacob Bitter, zijn opvolger als rentmeester. Wilterdink's nalatenschap leeft voort in de geschiedenis van Ede en de landgoederen die hij beheerde.

Zie in PDF over de Sijsselt: https://edepot.wur.nl/185887 

Witsen, Willem
Willem Arnoldus (Willem) Witsen (Amsterdam, 13 augustus 1860 – aldaar, 13 april 1923) was een Nederlands schilder, tekenaar, etser, graficus, fotograaf en schrijver. In 1890 had Witsen zich met de dichter en schrijver Betsy van Vloten, de dochter van een hoogleraar en vrijdenker, verloofd. Zij leerden elkaar kennen bij Frederik van Eeden, haar zwager. Hij huurde een kamer in Haarlem - waar Betsy woonde - maar hield ook zijn kamers in Londen aan. In 1893 trouwde het paar en betrok twee jaar later de villa Zonneberg in Ede.

Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/10-cultuur-sport-recreatie-en-evenementen/witsen-willem/ 

Witte Hinde, De
Ooit een hotel bij het station, afgebroken in de jaren '70. Nu staat hier een appartementencomplex, gebouwd in 1991.

Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/11-economisch-leven/welgelegen-de-witte-hinde-hotel/ 
Indebuurt: https://indebuurt.nl/ede/toen-in/de-apollohal-en-hotel-de-witte-hinde~144770/ 

Wolven 
Sinds een aantal jaren zijn er op de Veluwe weer wolven woonachtig. Die waren er vroeger ook. 

Wolven in Nederland (recent): https://www.wolveninnederland.nl/nieuws 
Zandloper (in toponiemen): https://www.oudede.nl/wp-content/uploads/De-Zandloper-2016-01.pdf 
Wolvenjacht: Zandloper (historisch): https://www.oudede.nl/wp-content/uploads/De-Zandloper-2018-03.pdf 
Op de Veluwe: Zandloper (historisch): https://www.oudede.nl/wp-content/uploads/De-Zandloper-2014-04.pdf 

Woningbouwverenigingen
Organisaties die huurwoningen beheren. Voorbeeld in Ede anno nu: Woonstede.

Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/05-bouwen-en-wonen/woningbouwverenigingen/ 

Woonstede | woningcorporatie
Grootste woningbouwvereniging in Ede.

Gemeentearchief (doorverwijzing naar Archieval): https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/05-bouwen-en-wonen/woonstede/ 

World Food Center
Complex van bedrijven die zich bezighouden met ons voedsel van de toekomst. Zitten in Ede gecentreerd rond de Maurits- en Frisokazerne. Aan de A12 is het bedrijvenpark BTFood in ontwikkeling.

Ingang: https://worldfoodcenter.net/ 
Houten kantoren: https://architectenweb.nl/nieuws/artikel.aspx?ID=49245 
Experience: https://worldfoodcenter.net/experience/ 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/thema-s/stadsontwikkeling/lopende-projecten/world-food-center 


X

Geen opties


Y

YouTube Atlas van Ede
Eigen YouTube-kanaal met diashows, microlearnings, dashcam-beelden, virtuele vluchten en meer.

YouTube: https://www.youtube.com/channel/UCkAhp0eoF7J6SDf_qmKMR1g 

Windpark Maanderbroek

World Food Center


Z

Zandverstuivingen
Zandduinen die ontstaan als het dekzand uit de laats5te ijstijd gaat verstuiven.

Zandloper: https://www.oudede.nl/wp-content/uploads/De-Zandloper-2000-03.pdf 

Zanten, Jan van
Was een rentmeester van landgoed de Kernhem tussen 1792 en 1813.

Website: https://erfgoedede.nl/kijlstra-verhalen/48-kernhem-van-kasteel-naar-landhuis.html 

Zero-emissiezone
Besluit van de gemeente Ede om te komen tot een centrumzone, waar op termijn de bevoorrading alleen nog mag plaatsvinden door elektrisch en via waterstof aangedreven wagens.

AtlasVanEde: [ klik hier ]

Ede-Stad: https://www.edestad.nl/premium/lokaal/politiek/776781/raad-zet-kanttekeningen-bij-zero-emissie-zone-in-centrum-van-ede/bCIPcxEJJmG8VF00rR8dx1CRjNIZN6BgP1FGtu8uPQdfKP3jP8bTbc8lLj710NLnh2oFF13C77GouCzaYRljUqXHE-UtI8LMdFrjGVvQxNr91Sijq_-SzyJycjm_DZa7 
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/thema-s/duurzaamheid/energietransitie 

Ziekenhuis Gelderse Vallei
Fusieziekenhuis waarin uit Ede het Julianaziekenhuis en uit Bekkenkom het Streekziekenhuis in zijn opgegaan.

Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ziekenhuis_Gelderse_Vallei 
Website: https://www.geldersevallei.nl/home 

Zoelen, Leendert van (1860-1949)
Was een dirigent van het succesvolle koor Excelsior en secretaris rentmeester van het Burgerlijk Armbestuur van 1924-1935.

Gemeentearchief: https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/14-personen/zoelen-hendrik-van/ 
Erfgoed Ede: https://www.erfgoedede.nl/nijenhuis-verhalen/98-een-edese-organistenfamilie-van-zoelen.html 

Zonnewal
Zonnepanelen op de geluidswal van de A12 bij Ede. Waarschijnlijk gaat dit plan niet door.

Ede Stad: https://www.edestad.nl/lokaal/duurzaamheid/882474/geluidswal-langs-a12-wordt-zonnewal 

Zuid-Ginkel, Herberg
Zeer oude pleisterplaats langs wat vroeger de Hessenweg was. Hierin zit nu een restaurant.

Gemeentearchief: https://gemeentearchief.ede.nl/kennisbank/11-economisch-leven/zuid-ginkel-herberg/ 

Zuurdeeg, Eduard
Bekende Edese amateur archeoloog. Vooral actief in de jaren '80 en '90. Eduard Zuurdeeg was een bekende amateur-archeoloog, die een grote bijdrage heeft geleverd aan de archeologische kennis van de regio. Hij was bijzonder actief in de jaren '70 en '80 en heeft duizenden uren besteed aan het opgraven en documenteren van archeologische vondsten. Dankzij zijn tomeloze inzet zijn veel waardevolle vondsten bewaard gebleven die anders verloren zouden zijn gegaan. Zuurdeeg stond bekend om zijn grondige en gepassioneerde aanpak. Hij werkte vaak onder moeilijke omstandigheden, zoals kou en regen, om ervoor te zorgen dat geen enkele vondst over het hoofd werd gezien. Zijn collectie, die onder andere klokbekers en andere prehistorische artefacten omvat, is ondergebracht in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.Eduard Zuurdeeg overleed op 21 maart 2022 op 87-jarige leeftijd.

Zie in encyclopedie bij [ Archeologie ]
Atlas van Ede: https://www.atlasvanede.nl/thema-s/geschiedenis/archeologie-rond-ede/eduard-zuurdeeg-archeoloog 

Zwartelaantje
Paadje, parallel aan de Stationsweg, waar vroeger de gasbuizen lagen van de Gasfabriek, richting Bennekom.

Zandloper: https://www.oudede.nl/wp-content/uploads/De-Zandloper-1996-02.pdf 
Podcast 5: https://www.atlasvanede.nl/podcast-atlas-van-ede  

Ziekenhuis Gelderse Vallei

Herberg Zuid-Ginkel

Zwartelaantje