Niet iedereen die aan een bepaalde weg woont, heeft daar altijd gewoond. Zo heeft de Telefoonweg van nu, deels een andere route dan 30 jaar geleden. Een deel van de Kreelseweg heet nu Bunschoterpad, enzovoorts. Uit het vergaderverslag hiernaast is te zien dat nogal eens delen van straten werden hernoemd. 

De Schoolstraat lag daar waar nu het gemeentehuis staat en is helemaal verdwenen [ zie hier ].

Elke straatnaam in Ede is vastgelegd in een zogenaamd raadsbesluit. Die besluiten zijn terug te vinden tot in de jaren '20, maar die golden altijd voor nieuwe straatnamen. Er is één datum bekend waarop meer dan 100 al bekende straatnamen werden vastgelegd: 1 mei 1940. Blijkbaar zorgde de idee van een nadere oorlog ervoor, dat men besloot alle straatnamen die nog niet door een raadsbesluit waren bekrachtigd, in één vergadering alsnog definitief vast te leggen. 

In 1942 besliste de Duitse bezetter dat alle aan de huidige leden van ons koninklijk huis verbonden straatnamen, moesten worden hernoemd. Bekijk je een kaart uit die tijd dan vallen deze straten op:

• Beatrixlaan (geboren in 1938): W. de Zwijgerlaan
• Beatrixplein: W. de Zwijgerplein
• Margrietlaan (geboren in 1943): de Ruyterlaan
  Deze laan zal dus oorspronkelijk geen Margrietlaan geheten hebben, omdat prinses Margriet in 1942 nog niet geboren was.
• Irenelaan (geboren in 1939): Rembrandtlaan
• Johan willen Frisolaan: Vondellaan
• Prins Bernhardlaan: Pieterszoon Coenlaan
• De huidige Willen de Zwijgerlaan heet hier: Van Heutszlaan.
• De huidige Mauritslaan heet hier: Tromplaan.

Veel effect had dit niet, want rond die tijd waren er nog vrijwel geen huizen in deze buurt gebouwd. Direct na de oorlog, is deze naamsverandering weer ongedaan gemaakt. Bijkomend effect: we zitten niet met een discussie over de Pieterszoon Coenlaan nu.

De namen Tromp, de Ruyter, Vondel, Rembrandt en van Heutsz zijn na de oorlog aan andere straten in Ede alsnog vergeven.

In 1982 begint de heer Das met een opdracht namens uitgeverij Kruseman, om te komen tot het boek 'De straat waarin wij wonen - Ede'. In het archief is een briefwisseling tussen hem en het archief van Ede te vinden, die laat zien hoe ingewikkeld het was (en is) om iets te vinden over de herkomst van oudere straatnamen. Jaar na jaar worden zijn verzoeken narriger, omdat het hem blijkbaar niet lukt de herkomst van namen van straten van hele wijken, zoals Veldhuizen, te achterhalen. In 1989 gaat Kruseman's Uitgeverij failliet en het boek over de Edese straatnamen zal nooit uitkomen. Je moet daarbij bedenken dat er tot 1993 nog geen world wide web was. Als je ziet dat de componisten in de Componistenbuurt vaak zeer onbekend zijn, net als de meeste Nederlandse schilders in Ede-Zuid en de Maandereng, dan heb ik bewondering voor de wijze waarop de heer Das met het project bleef doorgaan.

De brief rechts is uit 1985, als het project al drie jaar 'loopt'.

Nieuwe straatnamen worden vaak wijk voor wijk aan de gemeenteraad voorgelegd die dan daarop een akkoord geeft. In gemeenteraads-verslagen is dus eigenlijk nooit de herkomst van een naam terug te vinden. Men zegt alleen: 'de straten zijn vernoemd naar zeehelden'. Namen worden voorgedragen door een 'straatnamencommissie'.  Daarin hadden niet altijd Edenaren een plek, maar vaak ook mensen van buiten. Zo wordt in een brief van 1985 (tijdens de zoektocht van de heer Das) gerept van een lijst van kastelen en buitenplaatsen, waar alle straten in Veldhuizen naar zijn vernoemd. Deze namen zijn vastgelegd tussen 1966 en 1976. Helaas is het mij tot op heden niet gelukt voor alle straten daar de herkomst te achterhalen. In de brief wordt verwezen naar Dr. A.W. Edelman-Vlam, lid van de commissie in 1966. Zij was een bekende sociaal-geograaf. Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Alida_Edelman-Vlam. Blijkbaar was de herkomst van de straatnamen vooral of alleen bekend bij leden van de commissie, die na hun werk daarvoor, weer hun weg gingen en soms hun kennis meenamen of vergaten te documenteren.

Met behulp van het internet, ben ik een heel einde gekomen met het verklaren van de herkomst van alle straatnamen in Ede. Het voorwerk van de heer Das uit 1982-1985 heeft mij hierbij vooral geholpen bij namen uit Veldhuizen en oudere namen, waarbij ik vaak twijfelde. Toch zijn verklaringen in de loop van de tijd verloren gegaan. Dit kwam vooral doordat namen aan percelen vaak via overlevering werden doorgegeven. Na de WO II is het allemaal een stuk eenvoudiger: zeehelden, bloemen, vogels, bomen, jachtnamen, koningshuis, schilders (Maandereng), wetenschappers (Frankeneng, Heestereng), politici (Rietkampen), verzetsstrijders (Simon Stevin).

Bij Kernhem gaat men weer in de fout, door algemene namen te combineren met verwijzingen naar vaak zeer kleine natuurgebieden in Nederland. De namen binnen de ENKA-buurt hebben veelal een relatie met de ENKA. Wat echt lastig is, is als een straat een naam heeft van bijvoorbeeld een Nederlandse schilder, maar dat (zonder voornaam erbij) niet te achterhalen is welke schilder in de familie wordt bedoeld. In dat geval heb ik ze maar beide (of allemaal) genoemd.