Een potstal is een stal waarin de mest wordt opgepot. Op gezette tijden wordt de mest bedekt met een nieuwe laag strooisel. Door deze manier van werken komt het vee steeds hoger te staan. Als het mengsel van mest en stro een bepaalde hoogte heeft bereikt, wordt de stal geleegd. De ondertussen goed aangestampte en gerijpte mest wordt verspreid over de akkers. Dit systeem van bemesting wordt wel een potstalcultuur genoemd.

In Nederland en België werd het vanaf de middeleeuwen veelvuldig toegepast. Van de heide gestoken plaggen werden uitgespreid in een stal met verdiepte bodem waarin gedurende de wintermaanden het vee verbleef. De stal werd in het voorjaar leeggehaald, waarna de mest werd gebruikt om de esgronden vruchtbaar te maken. In de loop van de tijd zijn zo de enkeerdgronden ontstaan. Door het intensief afplaggen van de heide ontstonden op veel plaatsen stuifzandvlaktes. Rond het oosten Ede komen alleen maar onvruchtbare zandgronden voor. Voor deze gronden was de potstalmethode een uitkomst. Met de komst van kunstmest na de WO II, raakte deze manier van bemesten uit beeld. Bron: Wikipedia. Alle foto's: (c) Allard Bijlsma.

Schaapskooi Ginkelse Heide

In deze schaapskooi wordt nog steeds gewerkt met de potstalmethode. In de zomer bemesten de schapen al lopende buiten de stal de grond. In de winter zitten de schapen vooral in de stal en ik het voorjaar is dan een aanzienlijke laag mest ontstaan. Die wordt weer gebruikt om de bij de schaapskooi liggende akkers te bemesten. In het voorjaar staan de schapen du veel hoger in de stal, soms wel tot bijna tegen het planfond.

Boerderij Engelenhoven | Landgoed Kernhem

Dit is de oude veeschuur van Engelenhoven. Die wordt nu niet meer gebruikt voor de potstal. Foto's: 2023.

Dit is de nieuwe veeschuur van Engelenhoven, waarbij een deel weer ingericht is als potstal. Foto's: 2023.

De huidige eigenaar van boerderij Engelenhoven (bekend van de Remeker-kaas) werkt sinds een aantal jaren hier weer met de potstalmethode. Dit levert een meer milieu-vriendelijke vorm van bemesting op en zorgt ervoor dat er minder kunstmest nodig is. De mest wordt gebruikt voor de rond de boerderij liggende gronden.