Uitleg bij de nummers in de kaart:

• [1] Station Ede-Centrum
  Dit station kent nog het oorspronkelijke gebouw uit 1902. Ervoor ligt het horecagebied 'Museumplein', genoemd naar het museum dat tot 2015 in het stationsgebouw te vinden was.
• [2] Beton-fabriek De Kroon
  Omstreeks het jaar 1911 stond aan het Heuvelsepad een houten gebouwtje, eigendom van de heren Kool en Emmerik, waarin op bescheiden schaal betonartikelen werden vervaardigd.  Twee bazen met één werknemer, de jeugdige Cornelis Kwint, die later bij elke Edese bouwvakker een bekende zou worden. In 1913 werd het bedrijfje overgenomen door één van de gebroeders Tulp en onder de naam betonfabriek "De Kroon" verplaatst naar de Waterlooweg. Omstreeks 1920 begon de grote groei. Onverwacht, in 1982, gaat het bedrijf failliet en het terrein wordt gekocht door Hazeleger Wegenbouw. De gebouwen van ‘De Kroon’ worden gesloopt en in 1984 worden op het terrein 183 woningen gebouwd. In de benaming ‘Kroonwoningen’ blijft de naam van het bedrijf voortleven.
• [3] Gashouders Gasfabriek
  Op het terrein van elke gasfabriek stonden wel gashouders, zo ook in Ede aan de Schaapsweg. Ook elders in het voorzieningsgebied werden gashouders neergezet. Een gashouder is een grote cilindervormige voorraadtank waarin het geproduceerde stadsgas tijdelijk wordt opgeslagen. Dit om het gehele jaar door de productiecapaciteit van de gasfabriek volledig te kunnen benutten. Immers in de winter is er meer gas nodig dan in de zomer. In de winter branden de straatlantaarns langer en is er gas nodig voor het verwarmen van kantoren, hotels en fabrieken. Dus in de zomermaanden werden de gashouders gevuld en in de wintermaanden werd er gas uit onttrokken.
• [4] Gebouwen gasfabriek
  De Gasfabriek in Ede is het monumentale overblijfsel van een traditionele gasfabriek uit het begin van de 20ste eeuw. Het complex werd gebruikt voor de productie van lichtgas. Het terrein is gelegen aan de Schaapsweg in de Gelderse plaats Ede. Het is een rijksmonument. De gasfabriek werd gebouwd in 1904. Dit is nog te zien aan de voorgevel waar het volgende opschrift is vermeld: "gemeente Gasfabriek 1904". Toen in 1959 het aardgasveld van Slochteren werd ontdekt, schakelde Nederland over op aardgas en werden de gasfabrieken overbodig. De fabriek in Ede heeft dienstgedaan tot in de jaren zestig. Na de sluiting werd het terrein lange tijd gebruikt door gemeentewerken, waarna het een tijdlang ongebruikt lag. Het terrein was onbruikbaar in verband met bodemverontreiniging. Het terrein werd verkocht aan een projectontwikkelaar en in 2009 is een nieuwbouwproject gestart met de toepasselijke naam: "De Fabrieck". Hierbij is rekening gehouden met de monumentale status. In 2012 werd in het pand van de gasfabriek "De Herbergier" geopend, een wooninitiatief voor mensen met geheugenproblemen.
• [5] Zuivelfabriek en slachterij
  Zuivelfabriek ‘De Edesche Melkinrichting Roomboterfabriek’ aan de Maanderweg. Op de voorgrond de melkslijters/rijders met paard en wagen, een handwagen en een melkfiets. Na het faillissement zijn hier nog wat kleinere bedrijfjes gehuisvest geweest. Het laatste grote bedrijf was de vleeswarenfabriek en slachterij Stroomberg. Toen de ruimte te klein werd verhuisde dit bedrijf naar de Nieuwe Maanderbuurtweg. Het woonhuis is in 1976 afgebroken om plaats te maken voor het wooncomplex Luttikenerf.
• [6] Kolkakkerbuurt
  De huidige Kolkakkerbuurt dateert uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Het is een tuindorp waarin het stedelijke karakter in een dorpse omgeving als belangrijke onderscheidende kwaliteit kan worden aangemerkt. De woningbouwvereniging heeft de eerste fase van de Kolkakkerbuurt in 1918-1919 gebouwd, de tweede fase is in de periode 1920-1921 gerealiseerd. In 2017 presenteerde Woonstede het plan om de wijk rigoureus aan te pakken. Slechts een deel van de woningen kon gespaard blijven, het meeste ging tegen de vlakte. 76% van de bewoners ging akkoord met het plan. In 2023 is dit werk voltooid.
• [7] Bombardement 1944
  De Taborkerk uit 1948 is een kerkgebouw in de Nederlandse plaats Ede. De kerk is van de hervormde Taborgemeente en vindt haar oorsprong in 1948 en maakt sinds 2004 deel uit van de Protestantse Kerk in Nederland. De naam verwijst naar de Taborberg in Israël. Tot WO II stonden hier huizen, maar die zijn in 1944 bij een bombardement verwoest. [ Wikipedia ]
• [8] Zwarte Laantje
  Tussen station Ede-Wageningen en het dorp Ede loopt al lang de Stationsweg, in het begin nog een zandweg en later een grintweg. Vanaf 1880 werden langs deze weg villa’s gebouwd, zoals villa Richmond. Verder was er nog geen bebouwing omheen, dus werd het stuifzand van het Maanderzand tegengehouden door een zandpad met aan beide zijden bomen. In het laantje lagen vroeger de gasbuizen van de oude gasfabriek naar Bennekom. Het laantje werd destijds afgedekt met zwarte as en/of kolengruis en kreeg zo zijn naam. 
• [9] Houthandel Tulp en Watertoren
  Jan Tulp, geboren in 1821, kocht een stuk bouwland van de buurt Ede-Veldhuizen, gelegen Dorp 119c (nu Stationsweg) en begon daar met het verkopen van hout en andere bouwmaterialen. Daarnaast vervaardigde hij houten voorwerpen, zoals kerkstoven. In 1862 werd aan de Maanderweg een stuk grond in erfpacht verkregen van de Nederlands Hervormde Kerk, waarop een houtloods en een werkplaats werden gebouwd. In 1890 werd een stoommachine geplaatst ten behoeve van de zagerij. Eind jaren ’60 trad de gemeente Ede in onderhandeling met Tulp over verplaatsing van het bedrijf. Ede wilde het bestemmingsplan ‘Kern Ede’ realiseren met bebouwing, wegen en parkeerterreinen, waarvoor men de percelen grond van Tulp nodig had. Na lang onderhandelen werd in 1973 een ruiling aangegaan, waarbij de houthandel een stuk grond op het industrieterrein aan de Frankeneng van dezelfde omvang kreeg. Eind jaren'70 is het gebied ontmanteld.
  

  In de raadsvergadering van 16 februari 1906 werd het besluit genomen om twee percelen grond te kopen, perceel De Klinkenberg sectie K2333 en perceel De Paaschberg sectie K543 en te verpachten aan de firma zodat deze de bij het leidingnet benodigde watertoren kon gaan bouwen. In de zomer van 1906 werd de toren door de firma Cruijff gebouwd. Hij had bij oplevering een waarde van fl 21.857. In 1913 werd het bijbehorend pomphuis opgeleverd. De watertoren bestond tot 27 april 1978 toen hij om precies 14.00 uur met dynamiet werd opgeblazen. De toren had zijn functie verloren en was niet meer nodig als reservoir. Het bijbehorend pomphuis is wel behouden gebleven. Hierin was jaren de gemeentelijke brandweer gevestigd. Momenteel is het in gebruik als restaurant, met de naam Het Pomphuis. 

• [10] Stoomwasserij Gelria
  De bekende Edese architect A. Kool ontwerpt een complex voor een wasserij met kantoor en woonhuis, een ketelhuis voor de stoommachine en een 21 meter hoge schoorsteen. De wasserij start met twee wasmachines, een centrifuge, een stoompomp en een stoommangel. De aandrijving wordt geleverd door een stoommachine van tien PK. Boven de strijkzaal, de wasserij en het ketelhuis liggen de droogzolders die worden verwarmd door de afgewerkte stoom. Als directeur van het nieuwe bedrijf wordt Johan Schokker aangesteld; men start met 15 medewerkers. In 1987 wordt de bedrijfsvoering gestaakt en in 1991 wordt Gelria geliquideerd. Een projectontwikkelaar koopt het perceel en sloopt de gebouwen. De bodem blijkt ernstig te zijn vervuild door chemische stoffen en bodemreiniging blijkt een kostbare zaak. Ruim tien jaar later blijkt die verontreiniging te zijn verdwenen (weggespoeld?) en kunnen bouwplannen voor winkels, woningen en parkeerplaatsen uit de kast worden gehaald.

Wil je je inlezen, lees dan in ieder geval:

• Architectuur Stationsweg
• Kolkakkerbuurt
• Houthandel Tulp
• De Gasfabriek
• Het Zwarte Laantje
• Bombardement 1944
• Hoe zat dat: Bombardement