Door de aanleg van de spoorlijn in 1845, werd de weg vanuit Ede naar Maanen belangrijker. Al in 1847 werd de weg verhard met een grindlaag. Tot 1917 werd hier tol geheven. Pas in 1896 werd de weg met straatstenen verhard. Om de weg wat meer aanzien te geven werden aan weerszijden bomen geplant, maar het belangrijkste besluit tot verbetering stamt uit 1874. Vanaf ongeveer 1880 werden relatief grote woningen gebouwd op ruime percelen waardoor de Stationsweg een bedoelde voorname en ruime uitstraling heeft gekregen. Langzaamaan werd alle open ruimte volgebouwd en werd het drukker en drukker. Sinds de openstelling van de Klinkenbergerweg (4) in 1981, is de Stationsweg weer een rustige weg geworden. De komende jaren wordt de weg omgebouwd naar een weg, vooral voor fietsers, die ter hoogte van de Witte Hinde een nieuwe tunnel (5) onder het spoor krijgen. Alle foto's: Allard Bijlsma. Basiskaart: openstreetmap.org.
Van noord naar zuid
We kijken langs de Stationsweg vanaf nummer 27 (1) en dan naar het zuiden.
- 27-23: Alle vier de villa's werden in dezelfde stijl ontworpen door de Edese architect Albert Kool in 1905-1907.
Die villa's waren bestemd voor officieren van het leger. - 56: heet Wende (ca. 1900). Het is geen monument, maar wel een beeldbepalend pand.
- 74: Villa Berg en Dal dateert in eerste aanleg uit de negentiende eeuw.
- 76: Villa Berg-Oord werd ontworpen door architect H.A. Eijlander omstreeks 1910.
Opvallend qua vormgeving zijn glas-in-loodramen met motieven in Jugendstil. - 75: werd ontworpen door E.J. Rotshuizen c.s. (1926).
De expressionistische vormgeving komt tot uiting in de paraboolvorm van de gevel in baksteen (geliefd in de Amsterdamse Schoolstijl). - 83/85: Oorspronkelijk heette de villa "Ararat". Zij omvat twee woningen en werd gebouwd omstreeks 1880.
- 88: Villa Nescio (circa 1885) heeft eclectische details aan de gevel.
- 90: Zakelijk expressionisme (architect M.J. van Wagensveld, 1929); gebouwd in opdracht van Dirk van Vliet, gemeente-ontvanger in Ede.
- 100: Villa Ivernia (circa 1896). In 1905 voor 9.000 gulden verworven door de zussen Cor en Bets Rijsdijk die er pension hielden.
Ook interessante bebouwing:
- 112: De r.k. kerk Sint-Antonius van Padua (1953, J.M. van Hardeveld), heeft aan de voorgevel een radvenster: rond en wielvormig.
- 118: De Keetmolen (2) is een achtkantige beltkorenmolen met bakstenen voet.
- Berkenlaan 2-20: Dit waren oorspronkelijk officierswoningen (3) (circa 1920) met neorenaissance-details: spekwerk (rode baksteen en licht gekleurde zandstenen banden).
Impressie van de Stationsweg
